Ӱдырсий пайрем — мастарлыкым, йолымбак пеҥтыдын шогалме, ончыкылык илышлан ямде улмым ончыктымо йӱла.

Тудым эртарыме пагыт — пасу пашам пытарымеке, икымше лум толмеке, шыжа ден кылме тылзыла. Кумдан, республик да регион кӱкшытыштӧ, «Ӱдырсий» вашӱчаш тений визымше гана эртен. Тушко Российысе шым регион, Марий Элысе кандаш район гыч 40 ӱдыр ушнен, 30 утла усталык коллектив марий пайремыште эртарыме тӱрлӧ йӱлам почын пуаш полшен.

Тудым онлайн да офлайн йӧн-влак дене эртарыме. Конкурсыш ушнышо ӱдыр-влак кум тапырысе вашӱчашыш видеофильмым войзен колтеныт. Организатор-влак конкурсым эртарыме годым ожнысо йӱлам эртарыме радамым кызытсе жаплан келыштарен, моторлык да уш-акыл вашӱчаш кӱкшытыш нӧлталыныт. Кугезе кована-влакын вургемыштым кызытсе марий вургемлан келыштарымаш «Этномодо», «Мый марий ӱдыр улам» тапырлаште койын.

Конкурсыш ушнышо кажне ӱдыр тыгак марий калыкын тӱрлӧ пайрем йулажым але тушеч ужашым ончыктен. Кажныже манмаште… шым регион гыч 13 ӱдыр 13 йӱла гоч калыкшым пагалыме, марий йылмым да тӱвырам жаплыме койышыжым почын.

Теве Санкт-Петербург гыч Екатерина Шабдарова «Конга пайремым» эртарыме радам дене палдарен. Тидлан Катян йӧнжат лийын. Российын культур рӱдолаштыже калык-влакын Келшымаш пӧртыштышт, марий тоштер пашам ышта. Тудым Ленинград областьысе «Ший корно» калыкле-тӱвыра автономийын еҥже-влак почыныт. Марий ӱдырат нунын радамыш ушнен, кажне мероприятийыште чолгалыкым ончыкта, «Югорно» ансамбльым вуйлата.

«Коҥга пайремым» ончыктымын ик амалже -тоштерыштына коҥгам шынденыт, — палемдыш Е. Шабдарова. — Тыгак тоштерыште тошто йӱла пайремым опчыкташ экспонат-влак улыт. Тудым автономийын еҥже-влак шке кундемышт гыч конденыт. Эсогыл ӱдыр пучнат уло. Мыят пуалтарышым…

Одо кундем Грах район гыч Ирина Красильникова «Шорчол водо, мужедме», Параньга район гыч Виктория Глушкова « Шорыкйол пайрем», Моско ола гыч Татьяна Рыбакова «Угинде», Виче кундем Марий Ошай гыч Наталья Чиванова «Ӱдырым йӱктымаш», Озаҥ ола гыч Алёна Токташова «Шинчымаш кас» калык йӱлам ончыктеныт.

Посна ужаш семын сӱан дене кылдалтше йӱла-влакым шукын темленыт. Виче кундем Марий Ошай гыч Наталья Чиванова «Ӱдырым йӱктымаш», Морко вел гыч Анна Смирнова «Ончыл йӱмӧ йӱла», Курыкмарий ӱдыр Алина Мамутина «Суан шондыкым погымаш», Юлсер кундем гыч Диана Алексеева «Ӱдырым сурт гыч луктын нангайымаш», Пошкырт кундем Калтаса район гыч Ольга Валтиева ден Ирина Шаймарданова «Сӱан пайрем» йӱла-влакым ончыктеныт. Нине видео-влакым, йулам шуктымо радам дене почела шынден, турлб кундемыште илыше мэрий калыкнан поян ойпогыжым чумыраш да иктешлаш лиеш.

Мутат уке, йӱла — тӱшка дене ыштыме сомыл. Ӱдырсийыш ушнышо кажне конкурсанткылан тудым шукташ йолташышт, пошкудышт-влак полшеныт. Марий калык Российын тӱрлӧ регионыштыжо ила, чыла гаяк кундемыште марий пайрем-влак эртат, фольклор коллективым але мурышо да куштышо ансамбльым чумыреныт. Ӱдыр-влаклан консультант семынат, вӱдышӧ да чӱчкышо семынат кугу эҥертыш лач нуно лийыныт.

Вашӱчашыште сеҥыше лийшаш?! Лийшаш! «Ӱдырсий-2020» конкурсысо гран-прим Озаҥ оласе Калык-влакын келшымаш пӧрт пеленысе рушарня школышто марий йылмым туныктышо Алёна Токташова налын. Екатерина Шабдарова ден Диана Алексеева икымше верым пайленыт. Кокымшо верыште — Наталья Чиванова. Кумшо верыш кок ӱдыр лектын, тиде — Татьяна Рыбакова ден Алина Мамутина. Моло ӱдыр тӱрлӧ номинацийыште палемдалтын.

Тенийсе «Ӱдырсий» вашӱчашым эртараш федерал кӱкшытыштӧ проектым сеҥен налме полшен. «Российысе марий-влак» калыкле-тӱвыра федерал автономий Калык-влакын пашашт шотышто федерал агентствын (ФАДН) эртарыме конкурсышто сеҥымыже дене субсидийым налын, Республикысе марий тӱвыра рӱдер дене пырля сылне пайремым ыштеныт. Иктешлымаш офлайн да онлайн йӧн дене эртен. Экран вес велне улшо родына-влакат пырляк лийыныт.

Раисия НИКОЛАЕВА