Кугу Ачамланде сар годым кумдан палыме кӱслезе Павел Степанович Тойдемар (Стекольщиков) Марий кугыжаныш филармоний дене пырля фронтышто чӱчкыдын лийын, салтак-влакым муро дене кумылаҥден. Тидлан кöрак тудо фронтовой бригадым ыштен. Тыге, суапле пашам таче кӱкшын аклен, 2015  ий 8 майыште, Кугу Сеҥымаш кече вашеш, Йошкар-Оласе Марково шӱгарлаште (семмастарын кийыме мландыштыже) у памятникым почмо.

Жапше годым Йошкар-Оласе 17-ше №-ан школын тунемшыж ден туныктышыжо-влак, Тойдемарын шӱгарлашкыже толын коштмеке, тоштемше ыресым ужмеке, Марий Оньыжа Анатолий Иванов деке темлымаш дене лектыныт. Серыш Йошкар-Оласе администрацийыш каен. Вийым пырля чумырен, у памятникым ыштеныт.

А 17-ше №-ан школышто марий йылмым туныктышо Лариса Аклинан вуйлатымыж почеш Павел Тойдемар нерген кугу шымлымашым эртареныт да посна сайтым ыштеныт — http://toydemar.narod.ru. Йошкар-Олан ик уремжылан тале музыкантын лÿмжым пуымо, шарнымаш оҥам сакыме.

Павел Тойдемарлан памятникым почмашке Мер Каҥашын, М.Шкетан лӱмеш Марий кугыжаныш драме театрын, Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийын, Йошкар-Оласе администрацийын еҥже, 17-ше №-ан школын тунемшыже, туныктышыжо, журналист, ветеран-влак чумыргеныт. Шке мутыштым Марий Оньыжа, Марий Элысе Кугыжаныш Понын вуйлатышын алмаштышыже Анатолий Иванов, тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын икымше алмаштышыже Владимир Актанаев, М.Шкетан лӱмеш театр вуйлатыше Юрий Русанов, Филармоний вуйлатыше Эрик Юзыкайн да молат ойлышт. Кажныже Тойдемарын марий сем тӱняште кугу ошкылым ыштымыж, кӱслем семӱзгар семын уэмден колташ полшымыж, талантан да поро айдеме улмыж нерген палемдыш.

Вет, чынже денак, кӱсле дене моткоч чаплын шоктен, семӱзгарым тӱткын шымлен, марий кӱслелан у илышым пуэн, тудым у кӱкшытыш нöлталын.

Эртыме корныжым ончалаш гын, Павел Степанович Тойдемар (Стекольников) 1889 ий 14 июньышто Морко район Кожлаер ялыште шочын. 1919 ийыште армийыш каен. Кӱсле ден свирельым пелен налын. Армий деч вара Марий театрыште пашам ыштен. 1927 ийыште «Марий Кужер» телефильмыште рольым модын. Тудын рольжо — самырык рвезе, кӱслезе. 1930 ийыште Москвасе Октябрь революций лӱмеш музык училищыш тунемаш пурен. Тушеч Новосибирск олашке пашам ышташ куснен.

1940 ийыште Йошкар-Олаш пöртылын. 1958 ий марте Марий филармонийыште пашам ыштен, кӱслезе айнсамбльым вуйлатен. 1944 ий гыч – МАССР-ын сулло артистше, 1949 ий гыч — МАССР-ын калык артистше. Йошкар-Олаште Тойдемар илыме пöртыште шарнымаш оҥам сакыме. Ынде Морко район Кожлаер школлан кӱслезын лӱмжым пуаш шонат. Да эше ӱшаныме шуэш, марий рвезе-влак кӱсле дене шокташ тӱҥалыт да Тойдемарын тӱҥалме пашажым шуят.

Эльвира Куклина.