Вӱдшор тылзын 25-ше кечынже Мер-политик рӱдерыште Марий Мер Каҥашын 8-ше Пленумжо эртыш. Мер Каҥашын 39 еҥже кокла гыч 29-же лийыныт. Кворум уло. Ты гана тыгай йодыш-влакым нӧлталме:
- Марий Эл Республикын 2020 ийыште 100 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше мероприятий-влаклан ямдылалтмаш да эртарен колтымо нерген.
- Марий калыкын XI Погынжылан ямдылалтме нерген.
- Марий калыкын «Пеледыш пайремже» нерген.
- Мер Каҥаш исполкомын еҥже-влакым вашталтыме шотышто.
- Тӱрлӧ.
1-ше йодыш: Марий Эл Республикын 2020 ийыште 100 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше мероприятий-влаклан ямдылалтмаш да эртарен колтымо нерген.
Ондак Марий Эл Правительстве Вуйлатышын Икымше алмаштышыже Васютин М.З. погынышо-влаклан ушештарыш, Россий кумдыкышто Марий Элын полномочный представитель-влак улмо нерген: Пошкырт кундемыште – Бикмурзин П.И., Одышто – Радыгин А.И., Татарстаныште – Третьяков О.А. Тений гыч Киров кундемыштат Марий Элын полномочный представительже уло – Макаров А.И. Тудлан Васютин М.З. «марий шӱлышым умакыжат арален шого» мут дене, лекше Указым кучыктен.
Варажым икымше йодыш деке куснымо. М.З. Васютинын мутшо почеш, Республикын 100 ияш лӱгечыжлан ямдылалтме вашеш оргкомитетын кок заседанийже эртаралтын. Пайрем вашеш 2018 ий гыч окса ойыралтеш: 92% — Российын бюджетше гыч, 8% — Республикынан бюджетше. Паша план ямдылалтын да илышыш шындаралташ тӱҥалын. 2018 ийын ятыр паша ышталтын. Тӱвыра блокым ончалына гын, «Майатул», «Мост дружбы», «Йошкар-Ола театральная», Уланова лӱмеш театральный фестиваль-влак, «Марипарк», «Благовещенская башня» проект-влак да молат. Просветительский блокым налына гын, ятыр изданий-влак ямдылалтыныт: Марий Элын историйже дене кылдалтше, марий-руш фразеологий мутер, марий классикым руш йылмыш кусарыме да Российысе автор-влакым марий йылмыш кусарыме, марий йӱла дене изданий. Тыгак Чавайн лӱмеш национальный библиотекын, музыкальный училищын, Шкетан лӱмеш театрын реконструкций паша.
В.Л. Мутко дене вашлийме годым, Республикысе Глава А.А. Евстифеев инфраструктурный проект-влакланат оксам ойыраш йодын. Главан йодмыж почеш Республикынан аэропортшо уэмдалтеш да пашам ышташ тӱҥалеш, у перинатал рӱдер чоҥалтшаш, Волжскысо «Родина» кинотеатрын да ТЮЗ-ын реконструкцийже тӱҥалеш, марий филармонийым чоҥымо паша уэш вийым налеш.
Логистика дене кылдалтше йодыш-влак илышыш шыҥдаралташ тӱҥалыт: «Казань – Йошкар-Ола – Котельнич» кӱртньӧкорно сообщений лийшаш. Кызытсе «Йошкар-Ола — Коротни» трасса «Йошкар-Ола – Нижний Новгород» федерал кӱкшытан статусан трассыш савырнышаш.
М.З. Васютинын мутшо почеш, марий кундемнан 100 ияш лӱмгечыже вашеш эртаралтше пашаш шке дополненийым мер калыкат пуртен кертеш. Тидым кызыт ыштыман. Михаил Зиновьевич йодын шоналташ, марий калыкым вияҥден колташ манын, эше могай проект-влакым Планыш пуртыман.
Витньыкым да чыла ойлымым колышт налмеке, пленум пунчалеш:
- М.З. Васютинын витньыкшым шотыш налаш да кертме семын мероприятий-влакыш ушнаш.
- Темлыме ой-влакым шотыш налаш да 2020 ийын планыш пурташ.
- Тиде пунчалым илышыш пуртымо шотышто вуйлаташ икымше оналмаш В.А. Мочаевым шогалташ.
Пунчалым икоян пеҥгыдемдыме.
2-шо йодыш: Марий калыкын XI Погынжылан ямдылалтме нерген.
Оньыжа Э.В. Александровын палдарымыже почеш,31 январьыште Марий Мер Каҥашын Президиумжо эртыш. Президиум Марий Эл Вуйлатыше Александр Александрович Евстифев дек XI Марий калык Погыным ямдылыме да эртарыме шотышто Марий Эл Вуйлатышын Кӱштымашыжым лукмо шотышто йодмаш дене лекташ пунчалым лукто. Серышым февраль тӱҥалтышыште колтымо ыле да 8 апрель 2019 ийыште 69-рг №-ан Марий Эл Вуйлатышын Кӱштымашыже лекте.
Оньыжа тыгай йодыш-влакым лукто:
- Могай кечын 2020 ий вӱдшор тылзын Погыным эртараш тӱҥалана;
- Мыняр секцийым ямдылена;
- Могай лӱман секций-влак лийыт;
- Могай квото дене делегат-влакым погена;
- Могай квото дене наблюдатель-влакым погена.
Погынышо-влак шке шонымыштым луктын каласышт да тыгай пунчалым лукмо:
- Марий калык Погыным 2020 ий, вӱдшор тылзын 10 да 11 кечын эртараш;
- Погынышто 5 секций пашам ышташ тӱҥалеш:
1-ше секций: «Марий йӱла»
2-шо секций: «Марий калыкын ончылыкшо»
3-шо секций: «Мер паша»
4-ше секций: «Оласе да ялысе илыш. Могай ойыртем?»
5-ше секций: «Еш да марий йылме»
3. Делегат-влаклан квото: 1500 еҥлан – 1 делегат.
4. Наблюдатель-влак деч йӧршеш кораҥаш.
5. Тиде пунчалым илышыш пуртымо шотышто вуйлаташ икымше оналмаш В.А. Мочаевым шогалташ.
Пунчалым икоян пеҥгыдемдыме.
3-шо йодыш: Марий калыкын «Пеледыш пайремже» нерген.
Кумшо йодыш дене мутым Марий Мер Каҥаш вуйлатышын икымше алмаштышыже В. А. Мочаев нале. Валерий Александровичын мутшо почеш, Пеледыш пайрем марий калыкын ик эн йӧратыме пайремже. Конаков – пайремын кресачаже. Сталин годым Пеледыш пайрем шаланен. «Национальный праздник» манын ойленыт. Война деч вара уэш пайрем нерген шарналтеныт. Обком партийын пунчалже почеш Пеледыш пайремым июнь тылзын кумшо рушарнян эртараш шонен пыштыме. Пошкудо регионлашкат тиде пайрем куснен. 1991 ийын КПСС шаланен – учредитель пытен. Но Марий Элыште Пеледыш пайрем эре эртаралтын. Лач ик районышто 2006 ий гыч вуйлатыше верч пайрем ок эртаралт. Административный ресурс деч посна йӧсӧ пайремым эртараш. Сандене Пеледыш пайремын статусым нӧлтыман. Тудым Кугыжаныш пайрем семын эртарыман. Тидым тений ыштыман. Эртарыме пагыт шотышто: пеледыш/июнь тылзын 1-ше шуматше – региолаште, 2-шо шумат – Марий Элын районлаште, 3-шо шумат – Россий кӱкшытан Пеледыш пайрем Йошкар-Олаште тек эртаралтеш.
Тиде йодыш дене пунчалым лукмо:
- В.А. Мочаевын шомакшым да темлымаш-влакым шотыш налаш.
- Марий Эл Республикын Вуйлатышыже Александр Александрович Евстифеев дек Марий калыкын «Пеледыш пайремжылан» кугыжаныш пайрем статусым пуымо да тудым пеледыш (июнь) тылзын 3-шо шуматкечылан пенгыдемдыме шотышто йодмаш дене лекташ.
- Тиде пунчалым илышыш пуртымо шотышто вуйлаташ Оньыжа Э.В. Александровым шогалташ.
Келшеныт: 28. Келшен огыл: 1. Пунчалым шукырак йӱк дене пеҥгыдемдыме.
4-ше йодыш: Мер Каҥаш исполкомын еҥже-влакым вашталтыме шотышто.
Нылымше йодыш дене В. А. Мочаев палдарыш. Мочаевын мушо почеш, исполком – ешартыш ресурс, тудо организационный полышым пуа. Исполкомын еҥже-влак: Иманаев, Кузьмин, Наумов, Иванов В.И. – ыле, пенсийыш кайыш, Байбулатов – кылым Мер Каҥаш дене йомдарен. Темлымаш: Иванов ден Байбулатовым лукташ. Иванов Александр Альбертовичым (Морко) да Васюков Валентин Борисовичым (Пошкырт) пурташ. Иманаевым исполком вуйлатышылан шогалташ.
Тыгай пунчалым лукмо:
- Марий Мер Каҥаш исполкомын еҥже Иванов Виктор Ивановичым да Байбулатов Валерий Тимиргалиевичым исполком гыч лукташ.
- Иванов Александр Альбертовичым да Васюков Валентин Борисовичым Марий Мер Каҥашын исполкомышкыжо пурташ.
- Исполком вуйлатышылан Иманаев Эдуард Аркадьевичым шогалташ.
- Тиде пунчалым илышыш пуртымо шотышто вуйлаташ икымше оналмаш В. А. Мочаевым шогалташ.
Пунчалым икоян пеҥгыдемдыме.
Пленумыш пуртымо йодыш-влакым лончылен пытарымеке, тергыше комиссий дене семинар тӱҥале.
Обсуждение закрыто.