Ага / май тылзын 14-ше кечынже Юлсер кундемысе Петъял тӱвыра пӧртыштӧ Мер Каҥаш вуйверын черетан погынымашыже эртыш. Выездной заседанийыште тыгай йодыш-влакым лончылымо:
1.Юлсер районысо марий активын пашаже нерген.
2.«Изи мӧр пеледыш» пайрем нерген.
3. «Пеледыш пайрем» нерген.
4.Самырыктукым слёт нерген.
5.Тӱрлӧ.
Йодыш-влак дек куснымо деч ончыч погынышо-влакым Оньыжа Э. В. Александров, Юлсер кундемысе Администраций вуйлатышын икымше алмаштышыже А. Г. Браслетов саламлышт.
Икымше йодыш дене Мер Каҥашын еҥже Юлсер кундем гыч Л. А. Сергеева мутым нале. Любовь Анатольевнан мутшо почеш, Юлсер районысо яллаште ятыр активист уло. Школлаште марий йылмым йоча-влак тунемыт, учебникым лукмо пашаште лабораторий тырша. Индеш ий почела эн сай мари туныктышо лач Юлсер районышто. Ситыдымашлан спонсор-влакым кучылт моштыдымым шотла. Тыгак районышто марий газетым шагал налыт, почтальон пашам удан ышта. Шке кӱшеш йоча-влаклан подпискым ышташ тырша.
Районысо тӱвыра, капкыл культур да спорт пӧлкам вуйлатыше Л. А. Казакова «Юлсер кундемыште марий йӱлам аралымаште пашан виянмыже да шукталтмыже» нерген каласкалыш. Любовь Анатольевна палдарыш, районышто 72 ял уло, тушеч 38 ялыште ял пайрем лийын. Талешке-влаклан шарнымаш оҥам почыт. 29% еҥ гына марий книгам лудеш. Библиотекыш марий книга ок тол, налаш окса уке. Мер Каҥаш деч полышым йодо – йоча фольклор коллективлан пашам ышташ специалист уке. Тыгак ондакысе Сотнур поликлиника зданийыште тӱвыра рӱдер почылтеш. Тушко кӱсле дене шоктышо специалист кӱлеш.
Районысо образований пӧлкан методистше Н.Г. Никифорова палдарыш, школлаште шочмо йылмым туныктымо йодыш уда огыл: марий йылмым 1135 йоча тунемеш. 10 школ гыч 3 школышто веле марий йылмым огыт тунем. Тиде Мамасово, Приволжский, Помарыште. Марий школлаште тунемше-влак иземыныт, руш школлаште ешаралтыныт. 2018 ийыште ГИА-ште марий йылмым 73 тунемше ойырен, марий литературым – 49; 2019 ийыште – 56 да 44. Учебник-влакын ситымашыже 100% огыл: ИКН- 91%, мари кугыжаныш йылме — 86,5%, марий йылме — 91,9%, мари литератур — 95,7%. Олимпиадыште 3-шо да 4-ше верым налыт. «Есть родина у каждого из нас» (рушла-марла), «Потомки Чоткара» (марла) шымлыше-практик конференций-влак эртаралтыт.
Вара мутым икымше оналмаш В. А. Мочаев нале. Валерий Александрович погынышо-влаклан ушештарыш, Юлсер район деч 10-шо погынышто 15 еҥ делегат семын лийын, а погынымашке нылытын гына толыныт. Молан? Погын деч вара пашам ышташ кӱлеш, а «турист» семын погыныш коштман огыл. Руш манмыла, делегатын полномочийже «от съезда к съезду». Ныл ий калык дене мер пашам ыштыман. Содокладчик-влакын выступленийыштым сай, манын палемдыш, а тӱҥ доклад «вишкыдырак». Шижалтеш, докладым Сергеева Л. А. шкетын гына ямдылен. Паша ышталтеш, но тидым раш ончыктыман.
Президиумын еҥже-влакат (Иксанова Л. Г., Михайлова Л. А., Мусихина Л. И., Титов А.А.), исполкомын еҥжат Э. А. Иманаев доклад-влаклан сай акым пуэныт.
Икымше йодыш дене вуйвер тыгай пунчалым луктын:
- Районысо активын шуктен толмо пашажым сайлан шотлаш.
- Марий йылмын пӱрымашыже кужу ӱмырын лийже манын, ешын шамже нӧлталме верч кажне марий активистлан тыршаш.
- Марий чолгаеҥ-влаклан илыме кундемыштышт погынымашым эртараш да 11-ше Марий калык Погын нерген, Марий Эллан 100 ий темме нерген мутланаш.
- Марий самырыктукым дене мер пашашке чолганрак ушнымо нерген вашмутланымашым эртараш да Чоткар илыме кундемыште йӱлаш пурышо погарням (слётым) умбакыже шуяш.
- Марла лекше у марий книга-влакым школласе, ялласе библиотекылаш колтымо йодыш дене Марий Элысе туныктыш да тӱвыра министерствылаш лекташ.
Кокымшо да кумшо йодыш-влак дене В. А. Мочаев палдарыш. Оналмаш «Изи мӧр пеледыш» конкурсын эртыме радамжым почын пуэн. Ушештарыш, тиде пайремым Иванов Анатолий Николаевич, Оньыжа лиймыж годым, эртараш темлен. Пайремыш 1 июньышто ушнаш ӱжӧ. 15 июньышто – Пеледыш пайрем. Калыкым мо уша? Икымше, пашам пырля ыштымаш. Кокымшо, пырля кочмаш. Паша пытымеке марий-влак кочкаш пырля шинчыт. Ӱстел калыкым уша. Кумшо, пырля ошкылмаш. Пеледыш пайремыш погынен, Йошкар-Олан тӱҥ уремже дене пырля ошкылмаш – «Таҥ ошкылмаш» маналтеш. Тыште марий калык шке вийжым ончыкта. Таҥ ошкылмаш — тиде тӱҥ действий. Пайрем вияҥеш, марий-влак Россий регионла гыч шукын толаш тӱҥалыныт. Но тиде пайремын статусшым нӧлтыман. Кодшо пленумышто, 26 апрельыште, решенийым лукмо ыле: Марий Элысе Вуйлатыше деке темлымаш дене лекташ, тек тудо Указым луктеш, пайремлан кугыжаныш статусым пуаш да Йошкар-Олаште кажне ийын пеледыш / июнь тылзын кумшо шуматын эртараш. Марий активлан пайрем пашашке ушнаш, темлымаш лекте.
Нылымше йодыш дене мутым Оньыжа Э. В. Александров нале. Тений марий самырыктукым слёт Морко районысо Шоруньжаште 8 гыч 13 июль марте эртаралташ тӱҥалеш. Тидын деч ончыч районысо слётым эртарыман. Лач тушто районысо самырык чолга-влакым ойырыман да Россий кӱкшытан слётыш колтыман. Юлсер районысо Администраций вуйлатышын алмашыже С. В. Сычёв районысо слётым эртараш сӧрыш.
Обсуждение закрыто.