2013 ий 10 декабрьыште марий калык Марий тиште кечым официально пайремлаш тӱҥалмылан 15 ийым палемден. Тиде кечын Йошкар-Олаште пайрем кас Республикысе курчак театрыште эртен. Тунам марий тамга вияҥме корнышто икымше гана «Марла чын возена» тӱшка диктантым возышо-влак кокла гыч сеҥышым саламленыт. Чылаже шымлызе Иван Грирорьевич Ивановын «Йылме – калыкын чонжо» текстшым Марий кундемын тӱрлӧ верже, элнан моло кундемже да эсогыл Австрий гыч 455 еҥ возен. Тышеч 220 еҥже Марий кугыжаныш университетыште 9 декабрьыште очно серен. Тиддеч вара эше Одо кундем гыч кумылаҥше-влак лийыныт.

Иван Иванов у орфографийым ыштымашке кугу надырым пыштен. Тиде орфографийым калыкышке шарыме амал денат диктант возымаш эртен.

Палемдыман: диктантым возымаште сеҥыше-влак коклаште журналист, сылнымутчо-шамычат улыт. Мутлан, Марий радион корреспондентше, сылнымутчо Геннадий Сабанцев (икымше вер), «Марий Эл» газетын пашаеҥже Эдуард Иманаев (кокымшо вер), «Ямде лий» газетын пашаеҥже-влак Людмила Григорьева (кокымшо вер) ден Анфиса Эманова (кумшо вер).

Марий тиште кече марий калыкын ик эн кугу пайремже. Ончалаш гын, тудын историйже курым-курым торашке, акрет годсо пагытышке шуйналтеш — 1775 ий 10 декабрьыште Санк-Петербург олаште ужалымашке лекше икымше марий грамматика «Сочинения, принадлежащие к грамматике черемисского языка» у илышыш корным почын.

Кугыжаныш пайрем семын тудо Марий Эл республик президентын указже почеш 1998 ий 18 ноябрь гыч палемдалташ тӱҥалын. Кажне ийын тиде пайрем кумдан эрта. Ты ганат Калыкле тӱвыра да тӱвыра кокласе коммуникаций институтышто пайрем гӱжлыш. Марий йылме да литератур кафедр дене пырля 3-шо курсышто тунемше студент-влак чот ямдылалтыныт. Пайремлан пӧлеклалтше изирак концерт шуко уна, оҥай доклад, шанче паша лектыш, «Пеледыш» ден «Марий мурсем» ансамбль-влакын мастарлыкышт, самырык мурызо Алина Макарован мурыж дене пойдаралтын. Тыгак тиштын историйже дене кылдалтше викториныште сеҥыше-влакым саламлыме.

А кугу пайрем кас умбакыже Республикысе марий самырык театрыште шуйнен. Саламлымаш мутым тӱвыра, печать да национальность-влак паша шотышто министрын алмаштышыже Галина Ширяева каласен. Тудо С.Чавайнын 125 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше «Калык верч тыршымаш» медальым шым чолга шымлызе ден туныктышылан кучыктен: Елизар Муставаевлан, Олег Сергеевлан, Михаил Кудряшёвлан, Римма Сапаевалан, Светлана Боголюбовалан, Лидия Рябининалан, Зинаида Волковалан.

А Марий Оньыжа лӱм дене погынышо калыкым сылне пайрем дене Марий Эл Кугыжаныш Погын вуйлатышын алмаштышыжын полышкалышыже, поэт, драматург, журналист Александр Петров саламлен.

Тиде пайрем шуко учёный, шанчыеҥ-влакым пырля поген. Маргарита Медикова ден Эдуард Яковлев, Людмила Карпова ден Владимир Аптулаев иквереш касын сапшым виктареныт. Концертым Олег Логинов, Нина Казашова, «Цармис» театр, Марий кугыжаныш капелле, Шкетан лӱмеш театрын артистше ден МарГУ-н студентше-влак сӧрастареныт. Пытартышлан самырык-влаклан мут пуалтын. Туштыжо нуно шке лектышышт, ончыклык пашашт нерген каласкаленыт. Икманаш, пайрем кече чонеш кодын.

Автор: Людмила Карпова ден Эльвира Куклина.