Перепись манмет марлаже ЧОТ лиеш, курыкмарла – ШОТ. Тиде кугыжан кугу акцийже: палынеже – Российысе калык-влакын чотшым да илышыжым. Тиде сомылышым мыят ушнышым.

Мемнан участкыште куд переписчик улыт, кумытшо – марий: мый, Мер Каҥашын еҥже Ласточкина Галина Алексеевна да «Марий Эл» газетын журналистше Носова Светлана Николаевна.

Шкланем кум задачым шынденам:

 1. Моло марий активлан примерым ончыкташ (оналмаш улам – Оньыжан алмашыже).

2. Олаште илыше марий-влакым йомдараш огыл.

3. Ончалаш: оласе тыглай калык кузе ила.

Эшеже — тиде пашалан кугыжа оксам тӱла. Теве юбилеем  шуеш, роскот шуко лийшаш. 

Икымше задаче вигак шукталте. Саша Абдулов «Марий Эл» газетын Тӱҥжӧ йыҥгыртыш: «Валера, тыйым эрла икымше полосаш луктына, ямде лий». «Йӧра. Тугеже вургемым вашталтен толам». 13 шагатлан Миша Скобелев тольо, писын гына шылт-шолт 5-7 кадрым ыштыш да умбаке чымале. Вес кечын «Мочаев – оналмаш – переписчик» сынан фото лекте.

Тунамак палыме ӱдырамаш йыҥгырта: «Тый переписчик улат манеш. Мый кажне кечын пашам ыштем, мӧҥгӧ малаш веле мием. Лиеш мо тый денет переписьым эрташ?». «Ом керт. Тыйын пачерет мыйын участкыш ок пуро. Но тый кертат мемнан штабыш толын возалташ: Гагарин проспект, 8, 206 кабинет; тушто контролёр шинча. Тудо чылаштым возен кертеш». «Ой, пеш йӧра. Тау». 

Тӱҥ пашам пытарымеке артист семын у образыш пураш тӱҥальым. Спец шовырым чийышым (ошалге-канде, «Всероссийская перепись населения» возымо), шӱй гоч шолдыра удостоверенийым сакалтышым, паспортын копийжым да вакцинаций справкым кӱсеныш пыштышым, компьютерым (планшет), инструкцийым, тетрадьым да антисептикым пыкше гына сумкаш пуртышым. Сумкаже шыгыр, ӱдырамашлан рестораныш кошташ веле. Фонарикым пуеныт: саҥгашке пыжыктет да шахтёр семын пычкемыште проходым ыштет. Тыгай дене айдеме ончыко толын шогалам гын воштылаш але мыскылаш тӱҥалыт. Пеш кӱлеш, иктаж сонарзылан пӧлеклем, тек янлык дене модеш, иктаж маскам волгалтара.  

Йӧшкар-канде шарфым пуеныт – мыйже футбол болельщик омылыс — кабинетыштак кодышым.  

Участок Йошкар-Ола покшелне, вич пӧрт, 264 пачер.

Кок пачашан пӧрт гыч тӱҥальым. Тудыжо мый дечем шоҥгырак, калыкшат тыште шоҥго. Пеле утла пенсионер улыт. Ала-мыняр озаже тыште огыт иле, квартирант-влакым пуртат… Иктыже каласыш: «Мы – командировочные, перепись дома пройдём». 16 пачер гыч нылытыш гына пурен кертым. Кокымшо пӧртыштат тыгаяк сӱрет: паша гыч толын огытыл, икте черле улам мане, весе отказым пуыш: «Дело добровольное, я в этом не участвую». Чотым «Госуслуги» портал гоч эрташ лиеш, тыгайже 2-3 лектыч. Нуно мыйын планшетыште койыт. Пеш сай, мыйын кассыш «возыт».

Кум шагат наре коштын толашышым, ноялтын, вес пӧртыш кайыме ок шу. Мӧҥгӧ – пӧртыш – кудыш ошкыльым. Шонем: «Ик поянымат ыжым вашлий…»

Тыште изишлан чарнем. Мый пачерыш логалам гынат залыш ошкылаш ом тырше. Ботинкым кудашман, озажын ала-можо йытыра огыл, но тӱҥжӧ – жап шерге. Тидлан кӧра йодам пӱкеным омса воктеке шындаш да пашам тӱҥалаш. Садлан озан пӧрт поянлыкшым аклен от керт. Тудым шижаш лиеш кутырымо гочын, озан койышыж гочын, йодышлан вашмут гочын. Ятыр гана пачерышкат от логал: озаже площадкыш лектеш да тыштак вашмутым пуа. Мыйже пулемётчик семын перкален гына шукто…

Умбакыже шонем: «Поян огытыл гынат, ӱҥышӧ огытыл. Да, скромно илат, но айдеме семын. Ик профессорат ыш логал, милицонер-полиционер ыш логал, ала-молан вузын студентше ыш логал, тиде жапыштак ик йӱшӧ пӧръеҥым але ӱдырамашым шым уж. Ала-кӧн шомакшым шарналтышым: «Уныние – грех». Российын шоҥго да скромный калыкет языкыш пурен огыл.

Тыге шонен икымше походым мучашлышым.

Валерий Мочаев,

оналмаш.