2010 ийысе перепись почеш Россий Федерацийыште 547 605 марий ила. Мер Каҥашын пунчалже почеш  Погынышто 2000 марий деч ик делегат лийшаш. Тугеже Х Марий Калык Погыныш 274 делегат сайлалтшаш ыле.

Конференций-влак 16 регионышто эртаралтыныт. Россий мучко 8 регион уло, куштыжо марий-влак тӱп (коренной) калык улыт. Тиде – Марий Эл, Башкортостан, Татарстан, Удмуртий, Пермь край, Виче (Киров), Урал (Свердловск), Угарман (Нижегородская) область-влак. Моло 8 регионышто ме диаспора, шукерте огыл илыше калык улына — тиде Чуваший ден Карелий, Москва ден Моско область, Питер ден Ленинград область, Тюмень область, тышкыже Ямал-Ненец да Югра автоном округ-влак улыт, да тыгак Крым Республике, куштыжо конференций икымше гана эртаралтын.

Россий регионлаште (Марий Элым шотлыде) 41 конференций лийын, 111 делегатым сайлыме.

Марий Эл Республикыште 13 районысо да кок оласе конференций-влак  эртаралтыныт, 145 делегатым сайлыме.

Сайлымаш кампанийыш моло семынак Украиныште илыше марий-влак ушненыт. Нуно кок делегатым сайленыт.

Иктешлен каласаш гын, Россий да Украиныште 57 марий погынымаш эртаралтын, кушто 256 делегатым сайлыме.

Молан делегатым план деч шагалрак сайлыме? Волгоград, Саратов, Самара, Ростов, Челябинск областьлаште, Краснодар да Красноярск крайлаште, Коми Республикыште (адакат 8 регоин погына) ятыр марий-влак илат, 2 тӱжем деч шагал огыл, квото почеш ик-кок делегатым ойырен кертыт ыле, но тушто марий актив-влак уке улыт, садлан сайлымаш паша ышталтын огыл. Ужыда, йолташ-влак, АКТИВ деч посна МЕР ПАША огеш ышталт!

Мер Каҥашын Уставше почеш тыгак делегат статусым Мер Каҥашын да Тергыше комиссийын еҥышт кучат. Тыгайже 41 еҥ погына.

Тугеже Погынын делегат тӱшкаже 299 еҥ гыч шога.

Регистраций почеш, Оньыжа увертарыш, залыште 281 делегат уло. Но тиддеч вара эше 2 делегат тольо, нунылан жап таныкым кучыктымо. 16 делегат толын огытыл. Амалже — черланеныт, командировкыш каеныт, да моло амал.

Делегат-влак коклаште эн кугу ийготан – Александров Анатолий Александрович, 76 ияш Морко марий (Марий Эл). Эн самырык – 22 ияш Михайлова Любовь Эдуардовна (Татарстан).

Паша вер шотышто эн шукыжо туныктыш паша дене кылдатше улыт (школ да колледж туныктышо, директор, роо пашаеҥ-влак) – 85 еҥ (28,4%). Варажым тӱвыра дене кылдалтше-влак (культорг, худрук, ДК-м вуйлатыше, артист, режиссёр, библиотекарь, сӱретче) – 58 еҥ (19,4%). Ялысе пашам вораҥдарыше-влак (верысе илем администрацийын пашаеҥже гыч тӱҥалын районым вуйлатыше марте) – 47 еҥ (15,7%). Ял озанлыкыште тыршыше-влакым посна шотлымо — 11 еҥ (3,8%). Туныктыш шот дене: 8 классым пытарыше – 1 еҥ, кыдалаш школым – 9, техникумым, училищым да колледжым —  47, вузым – 242 еҥ (80,6%). 25 еҥ кок «кӱшыл» дипломым налыныт.

55 еҥ эскерыше статус дене палемдалтыныт.

Уна спискыште таче улыт Марий Эл Республикысе Виктерын еҥышт, Татарстан да Башкортостан гыч ӱжмо еҥ-шамыч.

Уна семын Марий калыкын эн-эн чолга да чапланыше еҥ-влакым ӱжмӧ. Нунын да мемнан коклаште – Марий Эл Республикын икымше Президентше Зотин Владислав Максимович.

Тыгак мемнан дене пырля делегат статус дене пашам ыштен икымше Оньыжа Пектеев Василий Александрович, эскерыше статус дене – кокымшо  Оньыжа Козлов Владимир Никифорович, уна статус дене – нылымше Мер Каҥаш председатель Яковлева Лариса Николаевна. Тачысе Оньыжа Иванов Анатолий Николаевич тиде Погыным вӱден.

Паша саскана умбакыжат тӱвыргö лийже!

Мочаев В.А., комиссийын председательже.

Казанцева И.Л., секретарь.

Богданов О. С.,

Мусихина Л. И.,

Плетенёва Н.В.,

Николаева Р.П.,

Ушков В.М.,

Янцев И.А.