Кочамым, Алексей Иосифович Хлебовым (обложкышто), ужын омыл, но тудын нерген шарнымаш – эре пеленем. Ешыште тудын нерген мутланымаш ик ганат лийын огыл. Ковамат колымыж деч ончыч, мый тунам шым ияш лийынам, воктекыже ида пыште манын коден. Сеҥымаш кечынат тудын нерген иктат ойлен огыл, кеч Осып Элексэ кочам сарыште тӱҥалтыш гыч мучаш марте кредалын.

Ална ковам дене когыньыштын вич эргышт лийын, кочамын сарыш кайымыж годым кугыракшылан, Василийлан, 8 ий темын. Эн изиже, Юрий, икмыняр кечым веле темен улмаш. Мыйын ачам, Алексей, да Иван ден Борис эрге-влак сар гыч толмекыже шочыныт. Кушкын шумеке, чыланат ушан-шотан да пагалыме еҥыш савырненыт. Но нунынат ачашт нерген ик ганат мутланен, шарналтен шинчымыштым ом шарне. Вет ачашт, вич эргым аваштлан коден, 50 ияш улмыж годымак ош тӱня дене дене шке кумылын чеверласен.

Ачам деч икмыняр гана кочам нерген йодаш тӧченам: сар годым могай фронтышто служитлен, кочам могай лийын? Но тидлан лач ик вашмутым веле налынам: «Нимом шот дене ом пале: чӱчкыдын пӧрт
гыч поктен луктын, уремыште маленна». Кумылжым волташ огыл манын, йодмым чарненам.

Ий-влак эртеныт. Сеҥымаш кечын чонем эре вургыжын, вет кочамжын, Кугу Ачамланде сарын геройжын, кушто лиймыжым йӧршеш ом пале. Сарыш кайымыж годым кугу еҥ лийын. Толмекыже, кӱтӱм кӱтен коштын. Уныкам-влак йодышташ тӱҥалыт гынат, нимат каласен ом кертыс.

Сеҥымашын 70 ияш лӱмгечыжым пайремлыме годым Юрик кочам (кочамын кокымшо эргыже) деч йодынам. Тудо мане: «Шуко медаль ден орденым конден, ме, изи-влак, нуным перкален модына ыле…
«Катюшан» командирже лийынам манын». Мый тидлан моткоч куаненам. Кочамын илышыж нерген эше шукырак палымем шуын. Садлан «Подвиг народа» да «Память народа» сайтлаште кычалаш тӱҥальым да шуко уым муым. Рудӧ фронтышто служитлен, Белоруссий дене Прибалтикым пӧртылтымаште лийын, кок гана ранитлалтын. Сайтыште тыгак кочамын немыч-влак ваштареш лӱдде кредалмыже возалтын. Куанымашем нимучашдыме лийын: мыйынат кочам – Герой!

Сар корныжым возен, ачамлан наҥгаенам, тудо иктым веле каласен: «Мылам тиде возыметым кодо, пошкудо-влаклан ончыктем, ачам Аҥыра Осып Элексэ огыл, а Герой. Тек чыланат палат».

Ынде меат, уныкаже-влак, кочанан сар корныжым палена да кугешнена. Тудын нерген кугу йӱкын да кугешнен ойлена.

Еш архивыште ик фотожо гына аралалтын. Ынде лач тудын гоч гына мемнам, уныкаже-влакым, онча да илышыште йоҥылышым ида ыште манын перега.

Тау, кочай, мыланна тыныслыкым пӧртылтыметлан.

Галина Хлебова

ХЛЕБОВ Алексей Иосифович (17/30.03.1913, д. Мари-Купта Мари-Турекского района Марийской АССР – 13.07.1963, там же), герой Великой Отечественной войны. Счетовод, бригадир в колхозе; призван в августе 1941: на фронтах наводчик, связист роты 82-мм миномётов, ефрейтор. Дважды ранен. Беспартийный. В бою 26.07.1944, когда миномёт был выведен из строя и немцы перешли в атаку, расчёт защищался автоматным огнём и гранатами, он лично уничтожил 5 врагов; атака была отбита. В марте 1945 под артиллерийским огнём устранил 23 порыва связи, благодаря чему миномётчики вели точный огонь, дав нашей пехоте успешно атаковать позиции противника. Медаль «За отвагу», 1944, ордена Славы 3 степени, 1944, Отечественной войны 2 степени, 1945. К послевоенной жизни адаптироваться не сумел; пастушил; покончил с собой.

Марийская биографическая энциклопедия, 2017