Английын королевыж дене вашлияш шона

 

«Федеральный европейский национально-культурный автономий» организацийын специалистше-влак «Лица России. XXI век» книга-альбомым ямдылат. Тудым тений шыжым савыктен луктыт. Ты книгаште Российыште илыше тӱрлӧ калыкын эн чолга да уста 40 еҥ нерген возымо. Марий Эл гыч тыгайлан эксперт-влак художник-дизайнер Евгения Кошкинам шотленыт. Тений мартыште Йошкар-Олаште республикысе Ӱдырамаш-влакын кокымшо форумышт эртаралтын. Тудын темыже: «Марий Эл Республикын вияҥмыже да сай илышыж шотышто ӱдырамашын шинчаончалтышыже» — лийын. Форумыш республикым вуйлатыше А. Евстифеев толын да   Марий кундемысе ӱдырамаш-влак нерген савыкталтше «Форум женщин Марий Эл» книга дене палдарен. Тушто Женя Кошкина нергенат материал пурталтын.

 

Волжский район Купсола селан шочшыжо Женя Кошкина нерген пытартыш жапыште чӱчкыдын колаш лиеш. Кидмастар Российысе тӱрлӧ фестивальыш эреак коштеш. Тушто марий калыкна дене палдара. Мартыште Санкт-Петребургысо руш географический обществын штаб-квартирыштыже «Земля Калевалы» этнофестиваль лийын. Тушто жюри Кошкиналан Российын культур рӱдолаштыже персональный выставкым эртараш сертификатым пуэн. Кызыт выставкын жапше да верже рашемдалтеш.

 

Женя пидеш, урга, сӧрастарыме ӱзгар-влакым ыштылеш, марий турым тӱрла. Чылажат тудын чатка да сылне. Тудым палат, тудын сатужым налыт. Волжск олаште марий сувенирым ужалыме кевытше уло. Шыргыжаш йӧратыше, поро кумылан кидмастар йочаж годсек творчествылан шӱман. Изинек сайын сӱретлен. Мастарлыкшым нӧлташ манын, ачаж ден аваже тудым Йошкар-Оласе 1-ше номеран сымыктыш школ-интернатыш тунемаш конденыт. Школыштак тӱрым тӱрлаш тунемын. «Чыла тӱрлӧ кидпашам ыштен моштымо шуэш. Школ-интернатыште тунемме годым пу гыч пӱчкедаш кумыл лектын. Тидлан кӧра 1998 ийыште Волжскысо училищыш плотник-столярлан тунемаш пуренам. 18 рвезе-влак коклаште шкет ӱдыр лийынам. ОБЖ урок годым военный подготовкышкат рвезе-влак дене пырля коштынам. Автоматымат погенам, лӱйкалашат тунемынам. Пырля тунемше йолташем-влак мый денем кидым кучен эре саламлалт ыле. Училище деч вара 2001 ийыште Озаҥысе куштылго промышленность техникумыш художник-модельерлан тунемаш каенам. Конкурс моткоч кугу лийын. Чылан художественный школ деч вара толшо ӱдыр-рвезе-влак улыт. Туге гынат пурен кертынам. Но пытарен шуктен омыл, марлан лектынам, йоча шочын. Варарак, икшыве изиш кушмеке, Волжск оласе целлюлоз да кагаз техникумышто тунемынам, техник-технолог специальностьым налынам», – манеш кидмастар.

 

Женя илыш корныштыжо тӱрлӧ нелылык дене тӱкнен. Ондакак марийже деч посна кодын, чаманен каласыман, пелашыжын ӱмыржӧ кӱчык лийын. Шкетлан эргым кушташыже логалын. Тау, аваже полшен. «Илыш тӱрлӧ шӧрынан. Эре сай, ӱй да мӱй лийын огеш керт. Тӱҥжӧ вуйым сакыман огыл. Вийым муын, ончыко ошкылман. Пелаш деч посна кодмеке, оксам ыштен налаш, эргым да шкемым пукшаш манын, чот тыршенам. Проводнице курсым тунем лектынам да ныл ий поездыште проводниклан пашам ыштенам. Уло Российым ужынам манын кертам», – мут мундыражым умбакыже шуя Е. Кошкина.

 

Самырык ӱдырамаш кид пашалан ава-коважым ончен тунемын. Тудын ешыштыже чылан творческий шӱлышан улыт. Коваже мастарын тӱрлен, ачаже сӱретлен моштен, эшежым почеламутым возкален, кокаже пидын, тӱрлен, сӱретлен, аваже кызытат пидеш, шӱжарже фоамиран куэм гыч пеледышым ышта. Аваже Людмила Леонидовна Кошкина Волжский районысо ик йочасадыште поварлан пашам ышта. Ачаже Александр Михайлович Кошкин энергетик лийын. Чаманен каласыман, кок ий ончыч колен. Ача-ава Женя да Олеся ӱдырышт-влакым пашалан, йырым-йырысе улшо моторлыкым ужын мошташ туныктеныт. Садланак, очыни, ӱдыр-влак коктынат творчествылан кумылан улыт. «Кажне ӱдыр моторын чийнеже, ойыртемалтше лийнеже. Икымше кофтым визымше классыште тунемме годым пидынам ыле. А марий тӱран, марий сынан коллекций-влакым кок ий ончыч ямдылаш тӱҥалынам. Тунамак тӱрлӧ конкурсышто участвоватлаш, пашам-влакым калык ончыко лукташ пижынам. Соцсетьлаште чыла тидым ужаш лиеш. Интернет полшымо дене фестивальлаш, конкурслаш йодмаш-влакым колтедем.

Ӱмаште шошым джинс куэм гыч кызытсе саманлан келшыше, тыглай кечылаште чияш йӧршӧ национальный орнаментан вургем коллекцийым ямдыленам. Йодмашым да пашам-влакын фотоштым «Этно-Подиум» россий конкурсыш колтенам. Финал Москошто «Подиум зрелой красоты» модо показ годым лийын. Тушто «Эр кече» коллекцием дене икымше верым налынам. Актрисе да телевӱдышӧ Яна Поплавскаялан марий узоран ик шергаш моткоч келшен. Ты показ деч вара шуко еҥ мый дечем кушеч толмем, кӧ тыгай марий-влак улмым йодыштыныт. Кугу олаште Марий Эл нерген шагал колыныт, республикнан кушто верланымыжымат огыт пале. Мый иканаште Россий кўкшытан конкурсыш логалынам. Моткоч тургыжланенам. Но, Юмылан тау, чыла сайын эртен. Тунам шоналтенам: пашамым аклат, тугеже арам ом ыште, ала-кӧлан гынат мыйын творчестве оҥай. Ты конкурс гыч шулдарыҥше толынам. Конешне, мыйын вургем коллекций подиумлык огыл. Тыгай вургем пайремлаш шукыж годым тӱрлӧ тӱсан, гротескныйрак коллекцийым ямдылат. Тидыже сценыште сайынрак койжо, шарнымашеш кодшо манын ышталтеш. А мый тыглай кечыште чияш йӧршӧ тувыр-влакым ургем», — каласкала Евгения.

 

Кидмастар тений февральыште «Экспериментальный дизайнер» Всероссийский конкурсышто кумшо верым налын. Ты конкурсыш тудо кӱчык жапыште лу наре пашам ямдылен. Шӱйшерже-влак жюрилан поснак чот келшеныт. Шуко еҥ, тудын деке толын, машина дене тӱрлымӧ тӱр-влак улыт мо, манын йодын. А Женя тӱрым шке тӱрлен. Очыни, комиссий ик еҥ ты коллекцийым ямдылен манын ӱшанен кертын огыл да марий дизайнерлан кумшо верым веле пуэн. «Озаҥыште этноконкурс эртышаш. Мый тушко йодмашым колтенам да отборочный туржымат эртен омыл. Кумыл моткоч волен, нимат ыштен ом мошто манын шкемым вурсем. Интернетыш пуренам да шинчамлан дизайнер-модельер-влаклан Италийыште да Америкыште эртышаш конкурс нерген увертарымашым ужынам. Тушко фото-влакым колтенам. США гыч вашештеныт. Пашам-влакын фотоштым сай качестваным ышташ йодыныт. Сеҥем гын, журналыш тыгай фото ок йӧрӧ каласеныт. Теве кодшо кечылаште фотоссесийым профессионал фотографлан ыштыктышым. Ынде иктешлымашым вучем. Мо огеш ышталт, чылажат сайлан манын шонем. Ик омса петырналтеш гын, весе почылтеш.

Италийыште лийше тӱнямбал конкурсышто «Дизайнер одежды» номинацийыште мый кумшо верым налынам. Тушко ик пашам колтенам. Ынде апрельыште Флоренцийыште искусство да дизайн академийыште сеҥыше-влакын выставкышт лиеш. Тылеч посна мыйым ты академийыш тунемаш ӱжыныт. Тунеммылан оксам пел ужашыжым тӱлыман. Но учёбо тушто шергын шога. Каласыман: тыгай конкурсын показышкыже Английын королевыже Елизавета коштеш. Ала мылам тудын дене вашлийын кутыраш пӱралтын? Марла ойлаш икмыняр шомакымат туныктен кертам ыле», – воштылалеш Евгения.

 

Самырык дизайнер-модельер пашашкыже чон шокшыжым пышта. Тудо марий тамгам шонен кучылтеш. Кажне тамган мом ончыктымыжым пала. Тидын дене тӱрлӧ фестивальыштат палдара. Кызыт Евгения куэмым куаш тунемнеже. Районыштыжо ткацкий цехым почаш шона. Кеч-могай пашам мучаш марте шукташ тырша да чон йӱлен ышта. Марий улмыж дене кугешна. Тидыже творчествыштыже раш палдырна.

 

Анастасия ЭМАНОВА.

Фото-влакым Евгения Кошкинан альбомжо гыч налме.

 

«Марийский мир – Марий сандалык» журнал, 2018 ий, икымше номер, 9-12 лаштык.